Rundvee KI Almelo

 

De Rundvee KI Almelo is in de jaren 1940-1945 opgericht. Reden om een organisatie op te richten voor kunstmatige inseminatie bij runderen was dat er onder het rundvee bij natuurlijke dekkingen, steeds vaker dekinfecties plaats vonden. In die jaren waren er overal “stierhouderijen”. Vanaf 1913 was er rondom Almelo al sprake van een Zwartbontstierhouderij en vanaf 1921 was er al een Roodbont MRY stierhouderij. Deze stieren waren gestald bij “Gait-Jan van Moatgait” oftewel bij Hammink op de Wateregge. Ook bij Janmaat stond een stier gekocht bij Steenbergen (fokker nabij de IJssel) Bij deze stierhouderijen werden natuurlijke dekkingen verricht, en doordat sommige stieren veelvuldig werden ingezet op meerdere koeien van verschillende bedrijven, werden deze stieren besmet met de infectie: ”Trichomonas”. Door deze besmettelijke infectie werden weinig koeien en pinken drachtig, en moest er naar alternatieven worden gezocht.

 

Op het bedrijf van de familie Hemmink aan de Vissedijk (’n Weiboer) werd door dierenarts Dr. Rutgers geprobeerd sperma te vangen van een stier. Dit gebeurde eerst heel primitief, want er moest sperma gevangen worden met weinig goede middelen en als dat dan gelukt was, dan werd dat sperma direct ingebracht bij de koe met weinig passende middelen. Deze koe moest dan natuurlijk niet besmet zijn met de dekinfectie Trichomonas. Wanneer dit niet het geval was, dan lukten deze inseminaties steeds vaker, Later werden steeds vaker meerdere tochtige koeien bevrucht met sperma van één vangst. Na de oorlog kwam er meer goed materiaal om sperma te vangen (kunstschede) en om te insemineren.

Door de kennis en deskundige uitvoering van veearts Dr. Rutgers lukten de inseminaties steeds beter, en werden besmette koeien schoongemaakt en ontsmet en besmette stieren afgevoerd. Voor deze stieren kwamen jonge stieren terug, die niet besmet waren en goed sperma produceerden, en zo groeide de stierhouderij door. Door dit succes werd besloten de stieren centraal te plaatsen op één stal, en dat was aan de Kooikersweg , op de boerderij van Dieks Buitenweg. Hij werd de eerste stieren verzorger bij de KI, en later werd hij terzijde gestaan door Bernard Lubbers, Johan Heuver en Ulbe Zwaga. De stalling aan de Kooikersweg werd aangepast en er werd een laboratorium ingericht.

Dit hele gebeuren; eerst de stal verbouwen voor de stieren + dekstal + laboratorium kostte veel geld, en daarbij werden we behoorlijk ondersteund door een financiële bijdrage van de A.C.O. Later toen de K.I. werd uitgebreid deden de andere melkfabrieken ook mee in de financiering, wat goed van pas kwam in de uitbreiding en modernisering op allerlei gebied.

Vanaf dat moment was de Rundvee KI- Almelo een feit, en stond de vereniging aan de basis van een succesvolle veeverbetering. En er werd een nieuwe KI-stal met dekstal en kantoor gebouwd. De eerste kantoorbediende was Mien Oosterveen, ofwel Mien van de K.I.

En door het succes maakten steeds meer boeren gebruik van de K.I. en kwam er meer vraag naar jonge nieuwe stieren. Er moesten dus jonge stieren gekocht worden, en zodoende werd er een aankoopcommissie benoemd door de leden van de K.I.

Ir. Annema ,veeteeltconsulent was de eerste grote stuwende kracht voor de verbetering van zowel exterieur, uiers, productie en vetgehalte. Later was Ir. Jepma de veeteeltconsulent die leidinggevend was.

De jonge stieren werden eerst vooral gekocht in Friesland omdat daar veel goede en bekende rundveefokkers waren. Bekende fokkers waren toen: gebr. Knol, Jan Wassenaar, Wassenaar-Schuiling, Kingma, Hettinga, Brandsma, de Vries, Boeienga, Beekman en vele anderen. In latere jaren reisde de aankoopcommissie vaak af naar Noord-Holland, om daar stieren te kopen uit meer melkrijke koefamilies.

De bedrijven die dan werden bezocht om zaken te doen waren o.a.: George Ruijter, Arie Ruijter, Bakker, en Stapel en anderen.

Het was bijna altijd moeilijk een keuze te maken om zowel exterieur als productie aanleg te vinden in de stiermoeders. Er was bijna altijd wel een minpuntje te vinden in de vaders- of moedersafstamming. “ Een volmaakte fokstier is er nog nooit geweest en komt er ook niet !! “

Bij de speurtocht naar jonge goed verervende stieren kwamen de aankoopcommissieleden soms wel op bijzondere plekken terecht. De weg zoeken op het platteland van Friesland en Noord-Holland met allerlei kleine weggetjes, bruggetjes en sloten, bleek niet altijd vanzelf te gaan, maar we hebben de fokkers uiteindelijk altijd wel gevonden.

Zo waren we een keer in Noord-Holland bij wat fokkers geweest en moesten we op de terugweg nog even een jong stiertje bekijken in Leeuwarden !! Op de weg daar naartoe kwamen we voor een wegafsluiting en was er een omleiding. En zo kwamen we ’s middags om 4 uur terecht in het centrum van Amsterdam !! We wisten daar geen van allen de weg en we reden maar wat door, links en rechts kijken en overleggen, waar naar toe ?! We wisten niet of we in Amsterdam-Noord of -Zuid zaten, totdat er een weg kwam waar het wat rustiger werd, en ja, we kwamen buiten de stad. Gelukkig liep daar een oud mannetje, en wij vroegen de weg naar Leeuwarden !? “Dan heb je het geluk van de wereld” zij deze Amsterdammer, want 3 bruggen verder staat Leeuwarden op een bord. En dat klopte, en zodoende kwam alles nog in orde.

De zwartbonte stieren die het meest gebruikt werden waren: Anna's Adema preferent 1e klas, Friso Adema Juweel, Pietjes Gregor, Mintjes Adema, Josies Adema, Adema 441, pref. 1e klas, Bertus

en later: Felsum Bastiaan, Steffens pref. B, Ruijters Adema 140, Blitsaerds Keimpe pref 1e klas, Blitsaerts Jetske Keimpe pref B, Witstaerds Anna Adema, Adema 729, Ribeeck r.Adema 14, Hans 73, Adema 43 van de Woudhoeve, Bernard 23, Wildrijk P 85, Beadee M 222,

Inseminatoren uit die begintijd waren onder andere: Gerrit-Jan Hemmink (de Weideboer), misschien wel de eerste van Nederland. Jan Stegehuis (de Motorbolle) eerst al inseminator en later op kantoor, Demmer, Jan Post, Harm Bennink, en Hagedoorn. Ook veecommissionair Gerrit Oosterveld is begonnen als K.I. man en deed dit de eerste tijd op de fiets. Later was hij commissionair voor zowel MRIJ als FH. In de loop der jaren werden meer inseminatoren aangesteld.

Opvallend voor die tijd was dat bij KI-Almelo zowel Roodbonte- als Zwartbonte stieren stonden.

 

Het dagelijkse bestuur Zwartbont bestond uit: J.H. Holsbrink (Schaop’ndiek), A.Hemmink, Jan Kesseler (’n Schut’nboer), Jan Veldhuis, Jan Post.

Later toen de K.I. meer omvang kreeg, werd het bestuur uitgebreid met: Directeur Dr. Hoiting, H. Maassen van den Brink, A. Ooms, Jan Löwik, Henk Holsbrink (de Mastboer), Ir. Jepma was toen de veeteeltconsulent.

Sommige bestuurders waren ook lid van de aankoopcommissie. Dit waren H. Maassen van de Brink, A. Ooms en Jan Löwik.

 

Op de foto v.l.n.r. : Dir. Hoitink, Gerrit Oosterveld, H.Maassen v.d. Brink, Jan Löwik, en Jan Veldhuis

Het dagelijkse bestuur Roodbont bestond uit: W. Kippers (voorzitter), H. Huiskes (secretaris), A. Janmaat (penningmeester).

De aankoopcommissie bestond naast Kippers en Huiskes uit G.Kruders (uit Wiene).

De KI is begonnen vanuit 7 fokverenigingen. Afgevaardigden van deze verenigingen waren: Bokdam- Bornerbroek, Demmer- Albergen, Oude Sogtoen-Deurningen, Lubberding-Goor, Kippers-Wierden, Huiskes-Delden, Janmaat-Almelo.

Een aantal stieren van de opgerichte KI waren overgenomen van de stierhouderijen.

Bij Roodbont waren dat: Fox, van Jans Koning en Willem Kippers, Miena’s Erwin van Hendrik Post, Fox was gekocht bij A.B. Breedenoord uit Welsum.

Miena 25 (HH Post)

Alfons v/h Rouwgoor

Later werden o.a. de volgende stieren gekocht: Mars (pref. B) van Berend Schrijver, Boris (pref. B) van Breedenoord, Thorwald(Pref. B) van Breedenoord (hele beste beeste, ma de uiers, ni bes), Roza’s Boris 2 (pref B) van Willem Kippers, Evert van Weiers (uit Voorst), Betsie’s Rudolf.

Vroeger werd er elk jaar op het stierstation Almelo een stierenkijkdag gehouden. Er werden dan ook stieren gekeurd,en bij zwartbont werd dat gedaan door o.a. Berend Oosterveld en inspecteur Mastenbroek. Daar werd dan ook beslist welke stieren naar de stieren keuring in Ommen zouden gaan. Bij Roodbont werden de stieren beoordeeld door inspecteur Weiers en Jans Hietberg of E. Groothaar. Deze geselecteerde stieren gingen dan naar de stierenkeuring in Zutphen. (In nog vroegere jaren werd er elk jaar een stierenkeuring gehouden op de Oude Veemarkt in het centrum van Almelo !!)

Doordat KI-verenigingen steeds meer gingen samenwerken, is de Rundvee KI-Almelo opgegaan in KI-midden-Twente, en werd er een nieuw KI-station gebouwd aan de Zomerweg in Ambt-Delden. Daar zijn toen in 1975 de Fokstieren en de Proef- en Wachtstieren gestald. Korte tijd daarna werd de locatie aan de Kooikersweg opgeheven.

 

Jan Löwik (1925 - 2011), (zwartbont)        Gerrit Janmaat, (roodbont)